جنگ نهروان و ...

پس از آن که حضرت على (ع ) در صفین با اصرار و درخواست بسیارى از فرماندهان و حیله هاى مـعـاویـه حـکـمـیـت را بـا اکـراه پـذیـرفـت و جـنـگ را پـایـان داد کـه در اوّل بـر حـکـمیت اصرار داشتند به پذیرش حکمیت اعتراض کردند و آن را اقدامى نامشروع و اهانت آمیز براى خود محسوب مى کردند.
هـنـگـامـى کـه حـضـرت پـس از پـایـان جـنـگ صـفـیـن در ربـیـع الاوّل سـال 37 قـمـرى بـه کوفه بازگشت این گروه که به خوارج معروف شدند از ورود به کوفه خوددارى کردند و به ((حرورا)) در ناحیه کوفه رفتند و در آن جا متمرکز شدند.
سایر هم فکران آنان و کسانى که از حکومت عدل على (ع ) ناراضى بودند به آنان پیوستند.
هـمـگـان مـنـتـظـر اعـلام نـتـیـجـه حـکـمـیـت مـانـدنـد خـوارج در ایـن مـدت اقـدام بـه اعـمـال خلاف زیادى نمودند و مرتکب جنایاتى گردیدند از جمله چند تن از هواداران حضرت على را بـه شـهـادت رسـانـدند تا این که حکمین سپاه عراق و شام در اجتماع بزرگان دو طرف اعلام نتیجه کردند و حکمیت به سود معاویه به پایان رسید. این موضوع آتش اختلافات داخلى و آتش افروزى هاى خوارج و منافقان را شعله ورتر نمود.
منافقان که ضدیت خود با امام على (ع ) را شدّت بخشیده بودند از حرورا خارج شده و به منطقه اى به نام ((نهروان )) رفته و در آن جا همه منافقان و دشمنان آن حضرت را گرد آوردند و اعلان جنگ نمودند.
حضرت برخى از یاران اهل سخن و بیان خود را مانند عبدالله بن عباس و صعصعة بن صوحان را بـه نـزد آنـان فـرسـتـاد تـا بـا آنـان بـه تفصیل گفت و گو کنند ولى نتیجه مطلوبى نداد آن حـضـرت اعـلام بـسـیـج عـمـومـى نـمـود و در آغـاز از آنـان درخـواسـت کرد که قاتلان یاران او را تـحـویـل دهـنـد ولى خـوارج امـتـنـاع کـرده و در پـاسـخ گـفـتـنـد مـا هـمـه قاتل آنان هستیم .
حـضـرت بـا آنـان چـنـدین بار گفت و گو نمود و در آخر ضمن خطبه اى با آنان اتمام حجت نمود هـنـگـامى که سخنان آن حضرت به پایان آمد صداى شیون و گریه از میان لشکر خوارج بلند شد و عده اى که تعداد آنان حدود هشت هزار نفر بود توبه نمودند و سپاه خوارج را ترک نمودند و به حضرت پیوسته و چهار هزار نفر دیگر بر لجاجت و جهالت خود پافشارى نمودند و آماده نـبـرد شـدنـد و با شمشیرهاى کشیده به سوى سپاه حضرت على حمله بردند شعله هاى جنگ بار دیگر در روز نهم ماه صفر المظفر سال 38 هجرى قمرى برافروخته شد و یاران حضرت على و دشـمـنان آن حضرت به نبردى بى امان پرداختند از سپاه خوارج 9 نفر جان سالم بدر بردند و اقدام به فرار نمودند.
حضرت على پس از پیروزى بر منافقان و شکست قاطع خوارج به تسلیم شدگان امان داد و با ظفرمندى به کوفه بازگشت .