از کارهای که روزه را باطل میکند قی کردن است
قى کردن از روى عمد روزه را باطل مى کند، هرچند براى نجات از مسمومیّت و درمان بیمارى و مانند آن باشد، ولى قى کردن بدون اختیار یا از روى سهو روزه را باطل نمى کند.
از کارهای که روزه را باطل میکند اماله کردن با مایعات است که حکم آن را در ذیل میخوانیم:
تنقیه (اماله کردن) با مایعات روزه را باطل مى کند هر چند براى معالجه بیمارى و از روى ناچارى باشد، ولى استعمال شیافها براى معالجه اشکال ندارد و احتیاط واجب آن است که از استعمال شیافهایى که براى تغذیه است خوددارى شود.
بقاء بر استحاضه در حال روزه
زنى که در حال استحاضه است باید غسل خود را به تفصیلى که در احکام استحاضه گفته میشود به جا آورد و روزه او صحیح است.
بقاء بر مست میت در حال روزه
کسى که مسّ میّت کرده و غسل مسّ میّت بر او واجب شده، مى تواند بدون غسل مسّ میّت روزه بگیرد و اگر در حال روزه هم مسّ میّت کند روزه اش باطل نمى شود، ولى براى نماز باید غسل کند.
کوتاهی در غسل کسی که قبل از اذان پاک شده
اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهى کند، بنابراحتیاط واجب روزه اش باطل است، ولى چنانچه کوتاهى نکند، مثلاً منتظر باشد که حمّام باز شود یا آب حمّام گرم شود و تا اذان غسل نکند در صورتى که تیمّم کرده باشد روزه او صحیح است.
پاک شدن از حیض یا نفاس قبل از اذان صبح
اگر در ماه مبارک رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و براى غسل وقت ندارد تیمّم کند و روزه اش صحیح است، امّا اگر براى هیچ کدام از غسل و تیمّم وقت ندارد باید بعداً غسل کند و روزه او نیز صحیح است.
پاک شدن از حیض یا نفاس بعد از اذان صبح
اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود نمى تواند روزه بگیرد، همچنین اگر در اثناء روز خون حیض یا نفاس ببیند اگر چه نزدیک مغرب باشد.
اعمال شب هاى قدر:
اعمال شب هاى قدر بر دو قسم است. یک قسم آن مشترک میان هر سه شب است و قسم دیگر اعمالى است که مخصوصِ هر یک از این سه شب مى باشد.
اعمال مشترک شب هاى قدر:
1ـ غسل شب قدر است، مرحوم «علاّمه مجلسى» فرموده: بهتر است غسلِ شب هاى قدر را مقارن غروب آفتاب انجام دهند که نماز مغرب را با غسل بخوانند.(3)
2ـ دو رکعت نماز بخواند; که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه سوره «قُل هُوَ اللّه» را تلاوت کند و بعد از پایان نماز، هفتاد مرتبه بگوید: اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ در روایتى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) آمده است: کسى که این عمل را بجا آورد، از جاى خویش برنخیزد مگر این که خداوند متعال او و پدر و مادرش را بیامرزد و خداوند فرشتگان را مأمور مى کند تا سال آینده براى وى حسنات بنویسند...(4)
3ـ امام باقر(علیه السلام) درباره عمل دیگر این شب فرمود: قرآن را بگشاید و در برابر خود قرار دهد وبگوید:
بقاء بر جنابت در قضای روزه های رمضان
کسى که مى خواهد قضاى روزه ماه رمضان را بگیرد اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان صبح محتلم شده، اگر وقت قضاى روزه تنگ نیست بنابر احتیاط واجب روز دیگرى را روزه بگیرد، اگر وقت قضاى روزه تنگ است مثلاً پنج روز قضا به ذمّه دارد و پنج روز هم بیشتر به ماه رمضان باقى نمانده، همان روز را روزه بگیرد و روزه اش صحیح است.
حکم اطلاع بر احتلام پس از اذان صبح
هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده روزه اش صحیح است، خواه بداند پیش از اذان محتلم شده، یا بعد از آن و یا شک داشته باشد.
حکم خوابیدن برای کسی که میداند تا صبح بیدار نمیشود:
کسى که در شب ماه رمضان جنب است و مى داند اگر بخوابد تا صبح بیدار نمى شود نباید بخوابد و چنانچه بخوابد و بیدار نشود روزه اش اشکال دارد و بنابر احتیاط واجب باید قضا و کفّاره به جا آورد، امّا اگر احتمال دهد که بیدار مى شود، مى تواند بخوابد، و احتیاط این است که در دفعه دوم که بیدار شد نخوابد تا غسل کند.
و منظور از خواب اول:
خوابى که در آن محتلم شده خواب اوّل حساب نمى شود ولى اگر از آن خواب بیدار شود و دوباره بخوابد خواب اوّل حساب مى شود.
حکم جنب شدن برای کسی که وقت برا غسل و تیمم ندارد
کسى که در شب ماه رمضان وقت براى غسل و تیمّم ندارد اگر خود را جنب کند روزه اش اشکال دارد و احتیاطاً قضا و کفّاره به جا آورد، همچنین اگر براى غسل وقت ندارد و فقط براى تیمّم وقت دارد.
اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک یا چند روز یادش بیاید، باید روزه هر چند روزى را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید، مثلاً اگر نمى داند سه روز جنب بوده یا چهارروز، باید سه روز را قضا کند و قضاى روز چهارم احتیاط مستحبّ است.
باطل شدن روزه به خاطر بقاء بر جنابت مخصوص روزه ماه رمضان و قضاى آن است و در روزه هاى دیگر موجب بطلان نمى شود.
اگر شخص جنب عمداً تا صبح غسل نکند بنابر احتیاط واجب روزه اش باطل است ولى اگر توانایى برغسل ندارد یا وقت تنگ است تیمّم نماید، امّا اگر از روى عمد نباشد روزه اش صحیح است و زنى که از حیض یا نفاس پاک شده و تا اذان صبح غسل نکرده در حکم کسى است که باقى بر جنابت مانده است.